Lustracja

(...)Wszystkie pomysły dekomunizacyjne i lustracyjne opierają się na milczącym założeniu, że ujawniając takie czy inne fakty z życia osób publicznych można osoby te skompromitować. Praktyka lat ostatnich poucza nas, że sprawa jest niepomiernie bardziej skomplikowana.

Codziennie stykamy się z nowymi przykładami świadczącymi, że skompromitować się nie można czy, mówiąc precyzyjniej, można się kompromitować do woli, bo i tak nie ma to żadnego wpływu na dalsze pełnienie funkcji publicznych. (...)

Żyjemy dziś w częściowo normalnym kraju – normalności tej nie należy oczywiście przeceniać, ale udało się nam przynajmniej tyle, że nie żyjemy już w kraju totalnie i konsekwentnie nienormalnym. A oznacza to w praktyce społeczny podział pracy: intelektualiści mają zajmować się prawdą, a politycy znajdowaniem doraźnych rozwiązań, uwzględniających realia. (…)

Charakterystyczne dla tych wszystkich projektów, że są tak ahistoryczne; ich autorzy zdają się mniemać, że np. kto działał w PPR w latach 1944-48, powinien być dziś traktowany tak samo jak delikwent, który wstąpił do PZPR w roku dajmy na to 1982, i to niezależnie od tego, co uczynił ze swoim życiem ów ktoś, kto z partii komunistycznej na przykład ponad 40 lat temu wystąpił, a są przecież i takie przykłady.

Chcąc stanowić prawo, narzucające moralną ocenę przeszłości, trzeba przede wszystkim być w porządku z teraźniejszością, umieć ludzi przekonać, że ma się prawo takie prawo stanowić.

I nie można w szczególności dopuszczać do sytuacji, kiedy pozostawia się w spokoju Nerona, odpuszczając mu wprowadzenie stanu wojennego i dawanie ludzi zomowcom na pożarcie, a cały wysiłek kieruje na to, by udowodnić, że św. Paweł, pod organizacyjnym pseudonimem Szaweł, należał przed wojną do KPP.

31 lipca 1992

O teczkach, podobnie jak o wszystkim w tym kraju, postanowił Okrągły Stół i jego córka Magdalenka.

I rzekł Okrągły do Antoniego: Do wszystkich teczek możesz zaglądać, ale do tych, co ty wiesz, a ja rozumiem – ani mi się waż, są tam bowiem wiadomości dobrego i złego, i którego dnia w nie zajrzysz, fotel ministerialny utracisz i śmiercią polityczną umrzesz. Potem, jak powszechnie wiadomo, stworzył Okrągły wszelkie zwierzęta, składające się na polskie zoo.

A Korwin-Muszka chytrszy był nad inne zwierzęta polityczno-parlamentarne i rzekł do Antoniego: Czemu nie miałbyś zajrzeć do każdej teczki? Któremu odpowiedział Antoni: Do teczek zaglądamy, ale do tych, które są w środku archiwum MSW, zaglądać nam nie wolno, abyśmy się snadź nie wykopyrtnęli, bo tak nam Okrągły nakazuje. I rzekł Korwin-Muszka do Antoniego: Żadną miarą się nie wykopyrtniecie. Bo wie Okrągły, że któregokolwiek dnia teczki otworzycie, otworzą się i oczy wasze, i będziecie jako Okrągły, wiedząc dobre i złe.

Ujrzał tedy Antoni, że dobre były teczki ku otwieraniu i do oglądania rozkoszne, tedy oglądał je, a Tywonkowi dawał. I otworzyły się oczy Antoniego, i poznał, co nie trzeba, w całej bezwstydnej nagości. I poznawszy począł zszywać listki figowe, aby co bardziej nieprzystojną bezwstydność zasłonić.

I posłyszał Antoni głos Adama przechadzającego się po zoo na wiatrku ze wschodu: Przeczżeś to uczynił, kiedy ci Okrągły zakazał? A i Korwin-Muszka usłyszał głos, a był to głos Prezesa: Iżeś to uczynił, przeklętyś między zoologiem i położę między tobą a nim tego lojala, któregoś po 13 grudnia podpisał. Po ziemi się czołgać będziesz, a procentowego progu normalnej ordynacji nie przekroczysz.

Odrzekł atoli Antoni, któren był mąż sprawiedliwy i doskonały w rodzajach swoich: Napełniona jest Rzeczpospolita nieprawością i widzę ją skażoną, przeto wytracę nieprawości one, korab uczynię, a zabiorę nań wszystkiego po parze, wyjąwszy oczywiście PZPR i stronnictwa sojusznicze wraz z młodzieżowymi przybudówkami jakoż i mi wszelkimi.

Aliści rejwach się podniósł ogromny i cały nim zoolog ogamion, czasy dziś bowiem zgoła nie biblijne i każdy bydlak może się powoływać na prawa zwierzaka i obywatela, co jest zupełnie logiczne, bo w czasach, kiedy Nilowi-Fieldorfowi strzelali w tył głowy albo ks. Popiełuszce przywiązywali kamulki do nóg, żadne prawa człowieka tutaj nie obowiązywały, w szczególności wobec przeciwników jedynie słusznego ustroju, dzisiaj zaś obowiązują, przeto zabójców ks. Jerzego trzeba powypuszczać na wolność, a do gen. Jaruzelskiego ustawić w kolejce po autograf, wyrażając mu wdzięczność, że nie zastrzelił Macierewicza, bo przecież mógł zastrzelić, a wtedy w/w Macierewicz nie byłby żadnym ministrem, a już w szczególności spraw wewnętrznych.

Zasługi W. Jaruzelskiego są przeto nieogarnione i taki Macierewicz w gruncie rzeczy i tak nigdy się generałowi nie wypłaci, a odmawianie mu miejsca w narodowej arce jest w tych ciężkich czasach po prostu świadectwem małości ducha. Co więcej, Macierewicz okazuje się przy tym niedoukiem, nie znającym choćby twierdzenia Gödla tyczącego niezupełności: oto bowiem żadna weryfikacja nie jest możliwa, skoro nie ma sposobu zweryfikowania weryfikatorów, o czym doskonale wiedzieli starożytni Rzymianie, którzy dali owemu przekonaniu wyraz w dramatycznym pytaniu quis custodiet ipsos custodes, co zresztą w gruncie rzeczy sprowadza się do Archimedesa i dostrzeżonego przezeń braku dostatecznie stałego punktu, na którym można by się oprzeć zaczynając jakiekolwiek weryfikacje.

„U nas adin czestnoj czeławiek, a i tot swinia” – krzyczą przeciwnicy otwierania teczek przedstawiając się niewątpliwie w gorszym świetle, niżby należało, bo przecież jako żywo nie wszyscy donosili. To był tylko ideał, mrzonka i czysty woluntaryzm, który zresztą stał się przyczyną nieprzyjemnego upadku najbardziej naukowego z ustrojów.

Chłopaki się rzeczywiście starali przerobić wszystkich na donosicieli, ale właśnie to się nie udało, rodzi się więc pytanie: w imię czego mielibyśmy żyć w przekonaniu, że wszyscy byliśmy ubekami?

5 czerwca 1992

Dzisiaj natomiast ta sprawa nie jest tak jasna, bowiem do konkursu o tytuł największego sukinsyna startuje doborowa stawka, i trudno nawet powiedzieć coś pewnego o rankingu. Kto z jakim numerem został rozstawiony? I przez kogo? I kto komu jaki numer wyciął?

Najzabawniejszy jest oczywiście pojedynek pomiędzy Bolkiem a Zapalniczką , bowiem wysokie pojedynkujące się strony najwyraźniej nie dostrzegają, jak ich kolejne oświadczenia wyglądają w oczach zwyczajnego człowieka – oto kiedy Kali mieć teczkę na kogoś, to być bardzo dobrze, i ta teczka być mnóstwo za bardzo prawdziwa, kiedy natomiast ktoś mieć teczkę na Kalego, to być niedobrze, a teczka być mnóstwo za bardzo podrobiona.

26 czerwca 1992

Żyjemy wprawdzie w prawdzie, wprawdzie na szczęście nie całej, ale i tak jest to szalenie męczące i denerwujące. Codziennie w jakiejś sprawie mamy tego dosyć, bowiem do takiej ilości prawdy nie jesteśmy przystosowani. I oto autor hasła zalecającego owo życie w prawdzie, czeski dysydent Vaszek Havel , przeciwstawia się obecnie ujawnieniu listy współpracowników dawnej bezpieki zajmujących stanowiska w obecnym parlamencie, rządzie etc.

Prawda prawdą, ale co za dużo, to niezdrowo. (...)

Wprawdzie prawdę mówiąc doprawdy nie spodziewaliśmy się takiego obrotu rzeczy, i nie po to walczyliśmy o życie w prawdzie, żeby to miało być takie właśnie życie dla Jerzego Urbana, który – w przeciwieństwie do nas – i w kłamstwie potrafił się zupełnie nieźle wyżywić, ale przecież doszło do tego, że i Urban w swojej gazecie pisuje od czasu do czasu prawdę w przeciwieństwie do (…..) – tu zostawiam Państwu miejsce na dokończenie zdania, bo jakoś nie mogę.

9 czerwca 1991

W powstałych warunkach przeprowadzenie natychmiastowej dekomunizacji stało się sprawą palącą. A tu rządu brak, partie skłócone, sejm podzielony i dosłownie nie wiadomo kim robić. Niezbędna więc wydaje się inicjatywa oddolna, obywatelska. ale oczywiście najważniejsze jest know how. W tej sytuacji firma konsultingowa czuje się w obowiązku zaoferować P.T. Publiczności praktyczny samouczek dekomunizacji.

1.Nie daj się nabrać na ideologię. Komunizm nie miał żadnej ideologii, w związku z czym gotów był przyznawać się do każdej. Bywało mu po drodze zarówno z lewicą, jak z sierotami po ONR-ze. Mógł żądać nacjonalizacji, jeżeli właścicielem był np. Gebethner, bądź przeciwstawiać się jej, gdy tytułem własności dysponował tow. Gebethner. To samo dotyczy oczywiście odpowiednio Wolffa i tow. Wilczka.

2. Pamiętaj, że komunizm kocha się w kampaniach angażujących masy. Jeśli zobaczysz stadion pełen przedstawicieli zakładów pracy, domagających się natychmiastowej dekomunizacji, musisz rozpoznać chorobę bez chwili wahania. Szczegółem, który ułatwi ci rozpoznanie, jest towarzysząca kampanii obietnica natychmiastowego i bezwarunkowego wyrugowania z życia społecznego niekorzystnego zjawiska, przeciw któremu jest ona zwrócona. Pamiętaj, że chorobę rozpoznasz nie po tym, przeciw czemu kampania jest akurat zwrócona – równie dobrze może chodzić o stonkę, jak o syjonistów, o amerykańskich szpiegów, jak o agentów KGB; nie zaplącz się w tych nieistotnych szczegółach, zwracaj uwagę na melodię: Jeśli ją doskonale pamiętasz, to jesteśmy w domu.

3. Obserwuj, czy nie dostrzegasz charakterystycznego zjawiska cyklicznych powrotów; może chodzić np. o normy leninowskie, które się systematycznie łamie, aby do nich powracać, o więź z masami, którą się targa, aby móc ją nawiązywać, o przyspieszenie, które się opóźnia, aby znowu przyspieszyć, jak również o przełom, który się kontynuuje, i o kontynuację, którą się przełamuje.

4. Nie zapominaj o wrzasku i chamstwie: nigdzie nie rozwijały się w życiu politycznym tak bujnie jak w komunizmie.

5. Pamiętaj, że polityk niezdekomunizowany daje się bez pudła poznać po tym, że obraża go każde pytanie, jakie mu zadajemy. Stąd też polityk komunistyczny zieje nienawiścią do dziennikarzy, o ile nie są poddani dyscyplinie partyjnej. Za najbardziej naganną cechę dziennikarza polityk niezdekomunizowany uważa dążenie do dowiedzenia się czegokolwiek, co nie znajduje się w oficjalnym stanowisku partii czy koalicji.

6. Badając polityka testem na komunizm, zwróć uwagę, czy i w jakim stopniu interesują go twoje warunki życiowe i co jest ci gotów obiecać. To trudny punkt naszego testu, bowiem zarówno brak zainteresowania warunkami twojego życia, jak i zainteresowanie nadmierne są wyrazem tej samej infekcji. W szczególności zwracać nałeży uwagę na obietnice zapewnienia raju na ziemi, wyrównania rachunków dawnych krzywd, bądź też, w wersji bardziej konkretnej, zapowiedź emerytury w wysokości 7 milionów czy jednorazowego wsparcia na poziomie, powiedzmy, 100 milionów.

7. Bądź szczególnie wrażliwy na zainteresowanie twoim życiem prywatnym: Jeśli polityk pragnie, aby jakikolwiek kolektyw organizował w ten czy inny sposób twoje życie intymne, ustalał, jak, z kim, ile razy etc., to możesz być pewny: to kompletny komuch, nawet Jeśli przebrał się w ornat i ogonem na mszę dzwoni.
Nie zapominaj, że do podstawowych cech polityka niezdekomunizowanego należy nieodpowiedzialność: buduje on swoją karierę w ten sposób, by nie mogła się załamać z tak głupiego powodu, że np. kierowany przez testowanego polityka związek zawodowy traci popularność i członków, kierowana przez niego gazeta drastycznie obniża nakład, a prowadzona do zwycięstwa partia przegrywa wybory. Im mniej wydarzenia tego rodzaju karierze polityka szkodzą, tym silniej wskazówka naszego testera wychyla się w stronę bieguna oznaczonego czerwoną gwiazdą.

9. Zwróć uwagę na otoczenie testowanego polityka. Jeśli zaobserwujesz, że najbliższy jeszcze wczoraj współpracownik dziś okazuje się agentem japońskiego wywiadu albo czymś w tym rodzaju – uważaj: to włącza się system wczesnego ostrzegania. Nie lekceważ nawet mniej ważnych współpracowników: tylko polityk w pełni zdekomunizowany zdecyduje się pokazać ci w swoim otoczeniu ludzi zdolnych, błyskotliwych, którzy najwyraźniej szykują się, aby w przyszłości zająć jego miejsce. Polityk niezdekomunizowany boi się takich ludzi jak ognia, co zresztą widać gołym okiem, bo jego sztab składa się np. z wyranżerowanej piosenkarki, awansowanej kucharki czy posadzonego w kancelarii szofera.

10. Przyjrzyj się też partii testowanego polityka: Jeśli jest to organizacja, której celem jest zapewnianie drogi awansu osobom, które bez udziału partii awansować by nie mogły ze względu na przyrodzone cechy charakteru i umysłowości – najlepiej powtórz za Włodzimierzem Iljiczem: jest taka partia, ale ja nie chciałbym mieć z nią nic wspólnego. Ja się już zdekomunizowałem.

29 grudnia 1991